Tamdoo.com

ท่องเที่ยว สถานที่ท่องเที่ยว บันเทิง

ดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรี

ดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรีดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรี
ดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรี
ดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรี

คล้ายหยดน้ำเล็กๆ เคียงท้องทะเลเวิ้งว้าง

คือความรู้สึกแรกที่เห็นอ่างเก็บน้ำบางพระ มองจากยอดเขา หยดน้ำเล็กๆ นี้ยิ่งคล้ายละอองจากท้องทะวิ้งว้างกว้างใหญ่

นกตะกรุมฝูงหนึ่งบินร่อนเหนืออ่างเก็บน้ำ ปีกเรียวยาวนั้นดูโดดเด่นกว่านกอื่นใด ครั้งหนึ่ง พวกเขาเกือบหายสูญไปจากบ้านเรา เช่นเดียวกับนกน้ำขนาดใหญ่หลาชนิดที่มีชะตากรรมคล้ายคลึงกัน

หยดน้ำเล็กๆ นี่คือบ้านหลังใหม่ของพวกเขา บ้านหลังเล็กทว่าอุดมสมบูรณ์ อบอุ่น และปลอดภัย

ย้อนเวลากลับไป อ่างเก็บน้ำบางพระเดิมมีลักษณะเป็นที่ลุ่มแอ่งกระทะ โดยมีลำห้วยน้อยใหญ่จากเทือกเขาเขียวทอดสายมารวมกัน

ในฤดูฝน สายน้ำต่างๆ จะหลั่งไหลเอ่อท้นเป็นบึงน้ำกว้าง ล่วงฤดูแล้งก็ลดระดับกลายเป็นที่ลุ่มชุ่มน้ำ เป็นที่อาศัยของนกทุ่งและนกน้ำหลากหลายชนิด ขณะป่าละเมาะและต้นไม้ใหญ่รายรอบก็เป็นบ้านของกระต่ายป่า เก้ง และฝูงกวางป่า

เดิมพื้นที่แถบนี้เป็นกรรมสิทธิ์ของกรมชลประทาน เมื่อมีการแผ้วถางรุกล้ำมากขึ้นเรื่อยๆ ขณะเมืองใกล้ๆ อย่างศรีราชา และบางแสนก็เติบโตอย่างรวดเร็ว จึงมีโครงการร้างเขื่อนเพื่อกักเก็บน้ำในปี พ.ศ. 2515

ที่ลุ่มบางพระจึงกลายเป็นอ่างเก็บน้ำกว้าง 10,250 ไร่ ขณะป่าละเมาะและต้นไม้ร้อบๆ นั้นกลายเป็นพื้นที่สีเขียวของชีวิตมากมาย

พ.ศ. 2519 กรมป่าไม้ประกาศพื้นที่ 11,600 ไร่ ครอบคลุมทั้งผืนดินและผืนน้ำเป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ เพื่อดูแลและอนุรักษ์ชีวิตทั้งหลาย

“หยดน้ำเล็กๆ” นี้จึงกลายเป็นบ้านหลังใหม่ของสัตว์ป่าและนกน้ำ

บ้านที่พร้อมจะชุบชีวิตใหม่ๆ ในวันข้างหน้า

ดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรี
ดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรี

ความหมายของ “บ้าน” อาจไม่ได้จำกัดอยู่ที่ขนาด เล็กหรือใหญ่ไม่สำคัญเท่าคุณค่าที่มีภายใน

ผมค่อยๆ เข้าใจนิยามนี้ระหว่างเดินเลาะเลียบอ่างเก็บน้ำ

เสียงนกจาบฝนร้องกังงานหวานมาจากทุ่งหญ้า นกกระแตแต้แว้ด เยื้องย่างไม่ห่างรังที่สร้างไว้บนผืนดิน ชีวิตเหล่านี้ทำให้ผมนึกถึงสืบนาคะเสถียร ชายที่คนไทยเคารพรักและศรัทธา

พ.ศ. 2524 หลังกลับจากศึกษาปริญญาโทสาชาอนุรักษ์วิทยาที่มหาวิทยาลัยลอนดอน ประเทศอังกฤษ สืบรับหน้าที่เป็นหัวหน้าเขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ระหว่างนั้น เขาทำวิจัยควบคู่ไปด้วยโดย “ศึกษาการทำรังวางไข่ของนำน้ำบางชนิด”

อาจกล่าวได้ว่า ชีวิตเล็กๆ รอบบึงน้ำนี้คือรูรายแรกๆ ที่ทำให้สืบเข้าใจคุณค่าแท้จริงของธรรมชาติ

“พี่สืบเป็นคนจริงจัง ตั้งใจจะทำอะไรแล้วต้องทำให้สำเร็จ “ทรงกลดภู่ทอง” หัวหน้าสถานีเพาะเลี้ยงนกน้ำบางพระ เล่าถึง “รุ่นพี่” ด้วยน้ำเลียงอาลัย

ดูเหมือนว่าความเป็นคน “มุ่งมั่น” จะถ่ายทอดมายังรุ่นน้องคนนี้ด้วย

ดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรี
ดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรี

พ.ศ. 2525 สถานีเพาะเลียงนกน้ำบางพระ ก่อตั้งขึ้นริมอ่างเก็บน้ำบางพระ เพื่อดำเนินโครงการอนุรักษ์นกกระเรียนไทย สัตว์ป่าสงวนซึ่งขณะนั้นกล่าวได้ว่า “สูญพันธุ์” ไปจากประเทศไทยแล้ว

ทรงกลดเข้ามาทำงานที่สถานีเพาะเลี้ยงนกน้ำบางพระ ในอีก 2 ปีต่อมา เขาเป็นคนแรกๆ ที่ศึกษาชีวิตนกกระเรียนอย่างจริงจัง เมื่อมีโอกาสไปอบรมที่มูลนิธิอนุรักษ์นกกระเรียนสากล (International Crane foundation : ICF) ที่รัฐวิสคอนซิน สหรัฐอเมริกา เวลา 2 ปีนั้นทำให้เขาเข้าใจชีวิตนกกระเรียนลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น

ความมุ่งมั่นของเขาทำให้เราเป็นประเทศแรกๆ ในเอเชียที่ขยายพัน์นกกระเรียนไทย (Eastern Sarus Crane) ในสถานเพาะเลี้ยงได้

นั่นทำให้ประชากรนกกระเรียนไทยค่อยๆ เพิ่มจำนวน นำไปสู่การทดลองปล่อยพวกเขา คืนสู่ธรรมชาติ ครั้งแรกที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ เมื่อง พ.ศ. 2540 ซื่งแม้จะไม่สำเร็จ ทว่าก็เป็นก้าวแรกที่น่าเอาใจช่วย

เสียงนกจาบฝนยังร้องกังวานหวาน จากชายทุ่งหญ้าริมน้ำ ผมเดินผ่านร่มเงของตามจุรีมาที่กรงเพาะเลี้ยงนกกระเรียนไทย

เสียงแหลมสูงดังก้องมาจากกรงนกกระเรียนหนุ่มสาวคู่หนึ่ง แล้วก็ก้องกังวานเป็นคลื่นเสียงตรงโน้นตรงนี้

พวกเขาเป็นสัตว์ที่ระมัดระวังตัวค่อนข้างสูง การเลี้ยงดูพวกเขาโดยยังคงสัญชาติญาณเดิมเช่นนี้นับว่าเป็นเรื่องจำเป็น

“หากเราจะเพิ่มจำนวนเพื่อปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ เตาจะต้องไม่ให้ความเป็นมนุษษย์เข้าไปเปลี่ยนแปลงชีวิตของพวกเขา” ทรงกลดอธิบาย

ที่ ICF ที่เขาเคยอบรม แม้แต่การให้อาหารลูกนกกระเรียนเกิดใหม่ ยังให้ผ่านถึงมือรูปนกกระเรียน เสมือนป้อนอาหารจากปากของแม่ ฝึกหัดให้หากิน รวมถึงฝึกให้โบยบินไปยังถิ่นผสมพันธุ์วางไข่

กล่าวถึงชีวิตของนกกระเรียน พวกเขาถือกำเนิดบนโลกใบนี้กว่า 20 ล้านปีมาแล้ว ทั้งหมด 15 ชนิด อาศัยอยู่ตามที่ลุ่มชุ่มน้ำต่างๆ ใน 5 ทวีป

พวกเขาจัดเป็นนกที่มีรูปลักษณ์สง่างามที่สุดและสูงที่สุดในบรรดานกซึ่งบินได้ นกกระเรียนสายพันธุ์แอฟริกาเมื่อโตเต็มวัยจะสูงถึง 178 เซนติเมตร รวมถึงมีอายุยืนยาวกว่ามนุษย์โดยเฉลี่ย ที่ ICF นกกระเรียนวูปิง (Whooping Crane) ตัวหนึ่งมีอายุยืนยาวถึง 110 ปี

สำหรับนกกระเรียนในนิยามของมนุษย์ กว่าพันปีมาแล้วที่เรายกย่องพวกเขาในนามของความรักนิรันดร์และชีวิตอันยืนยาว

ชีวิตของพวกเขาปรากฏตามที่ต่างๆ ทั่วโลก บนภาพวาดยุคก่อนประวัติศาสตร์ในแอฟริกาและยุโรป ในหลุมศพของชาวอียิปต์ ในท่วงทำนองเพลงของชาวรัสเซีย รูปเคารพของชนพื้นเมืองอเมริกัน การเต้นรำของชาวอะบอริจินที่ออสเตรเลีย ในตำนานของชาวกรีก โรมัน ที่อินเดีย พวกเขาคือสัญลักษณ์แห่งรักนิรันดร์ ขณะชาวญี่ปุ่นเปรียบชีวิตนกกระเรียนกับความรักอันคงมั่นและชีวิตอันยืนยาว

ที่มุมหนึ่งของวิหารในหลวงพระบาง สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว รูปแกะหลักของนกกระเรียนนั้นงดงามยิ่ง ทองที่ปิดแลวามวาว สุกปลั่งดั่งศรัทธาในพุทธศาสนาของคนแถบถิ่นนี้

ดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรี
ดูนกที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ศรีราชา ชลบุรี

ฤดูร้อนโปรยละองเย็นชื่น นกกระจิบหญ้าสีเรียบร้องเพลงแว่วหวาน ขณะนกกาบบัวหนุ่มสาวคลอเคลียพร้อมให้กำเนิดชีวิตใหม่

เราก้าวเดินไปในทุ่งหญ้า กลิ่นดินเปียกหอมละมุน กรุ่นเกสรดอกไม้ล่องลอยมาจางๆ นี่กระมังบรรยากาศสงบงามแห่งบึงน้ำ

ผมชี้ชวนให้หญิงสาวดูนกอ้ายงั่ว พวกเขา 3-4 ตัวโบยบินเหนือบึงน้ำกว้าง ภาพเช่นนี้พบเห็นได้ไม่ง่ายเลยเมื่อราว 20 ปีก่อน เช่นเดียวกับนกน้ำขนาดใหญ่อย่างตะกรุมและกาบบัว ทว่าสำหรับนกกระเรียนไทย พวกเขาสูญสิ้นจากบ้านเราตั้งแต่ พ.ศ. 2511 แล้ว

ครึ่งศตวรรษที่ผ่านมา ที่ลุ่มชุ่มน้ำอันสมบูรณ์และปลอดภัยหายไปจากบ้านเราในทุกๆภาค ที่หลงเหลือก็ถูกบุกรุกคุกคามจนนกน้ำหลายชนิดอาศัยอยู่ไม่ได้

“นกน้ำขนาดใหญ่ก็คล้ายเสือโคร่ง การมีอยู่ของพวกเขาคือดัชนีชี้วัดว่าแหล่งน้ำนั้นๆ สะอาดและสมบูรณ์แค่ไหน” ทรงกลดอธิบายง่ายๆ ทว่าเห็นภาพกระจ่างชัด

เย็นวันนั้น ผมตามพวกเขาไปที่ชายบึงน้ำ ตรงนั้นเป็นเนินหญ้าเขียวขจี เหมาะที่จะให้นกกระเรียนหนุ่มสาวได้เริ่มโบยบิน ได้เริ่มต้นชีวิตใหม่

เดือนสิงหาคมที่จะถึงนี้ ทรงกลดจะทดลองปล่อยนกกระเรียนคู่หนึ่งที่อ่างเก็บน้ำบางพระ หลังจากร่วมโครงการปล่อยนกกระเรียนที่อ่างเก็บน้ำห้วยจระเข้มากและอ่างเก็บน้ำสนามบิน จังหวัดบุรีรัมย์ แล้วได้ผลค่อนข้างน่าพอใจ

สายลมหลังฝนโบกโบยเย็นชื่น ต้นอ้อกอกกเอนไหว ตะวันดวงกลมค่อยๆ คล้อย นกกระเรียนหนุ่มสาวค่อยๆ เยื้องย่างออกจากกล่องพักรูปสี่เหลี่ยมสูงใหญ่ เพียงต้องสายลม เจ้านกกระเรียนหนุ่มก็โบกปีกเรียวยาวแล้วโจนตัวราวเริงระบำ ขณะนกกระเรียนสาวชูคอเรียวระหงสำรวจพื้นที่

แล้วพวกเขาก็เยื้องย่างเคยงกันในทุ่งหญ้า ท่วงท่าของทั้งสองนั้นกล่าวได้ว่าสง่างามยิ่ง ทั้งขณะเหยียดปีกสีครีมเรียวยาว ร้องเพลงกังวานหวาน และก้าวขาสีแดงสดสลับไปมาราวร่ายรำ

ในยามนั้น ผมคล้ายดื่ม่ำนิยามของคำว่า อิสรเสรี

โมงยามอันหอมหวาน สัญลักษณ์แห่งความยั่งยืนและรักนิรันดร์เป็นเช่นนี้ นึกถึงชีวิตของพวกเขา ในที่ต่างๆ บนโลกดูเหมือนจะมีวิถีนกกระเรียนเป็นเข็มทิศของวันพรุ่งนี้

พวกเขาคือนกนักเดินทาง ในฤดูเลือกคู่พวกเขาจะโบยบินไปไกลยังแหล่งทำรังวางไข่ เช่น นกกระเรียนไซบีเรีย (Siberian Crane) ที่เดินทางกว่า 5,000 กิโลเมตร ผ่าน 11 ประเทศ เพื่อไปให้กำเนิดลูกน้อยแถบประเทศอิหร่าน การเดินทางไกลเช่นนั้นจำเป็นต้องมีสถานที่แวะพัก อาจเป็นบึงน้ำสักแห่ง แม่น้ำอันปลอดภัยสักสาย เสมือนหยดน้ำเล็กๆ เรียงร้อยระหว่างหนทางอันยาวไกล

การรักษาหยดน้ำเล็กๆ เหล่านั้นได้ทั่วโลก ก็เท่ากับรักษาที่ลุ่มชุ่มน้ำอันอุดมสมบูรณ์ไปพร้อมกันด้วย และสำหรับนกกระเรียนไทย พ่อแม่พันธุ์ของพวกเขาคือนกกระเรียนจากกัมพุชา ในวันหนึ่ง พวกเขาอาจโบยบินจากบางพระไปเยือนบ้านเกิดแล้วให้กำเนิดทายาทรุ่นใหม่ ณ ที่ราบลุ่มแม่น้ำโขงแถบเวียดนามตอนใต้ การเดินทางเช่นนั้นจะเริ่มต้นในวันข้างหน้า เรียวปีกแห่งอิสรเสรีจะงดงามเพียงใด

คู่มือนักเดินทาง

เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ตั้งอยู่ริมอ่างเก็บน้ำบางพระ อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี ที่สำนักงานเขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ บรรยากาศร่มรื่น มีนกให้ชมหลากหลายชนิด ดดยเฉพาะเจ้า “ฮูโป” หรือนกกะรางหัวขวาน นกเค้าโมง และนกกะรางหัวหงอกที่หาอาหารเป็นฝูง พวกเขาพบได้ง่ายและค่อนข้างใกล้

ด้านหลังสำนักงานมีเส้นทางดูนกและปั่นจักรยานเลียบบึงน้ำ ช่วงเช้าและเย็นจะมีโอกาสเห็นฝูงนกอ้ายงั่ว นกตะกรุม นกกาบบัว หากินอยู่ตามหาดเลน หากโชคดี อาจพบนกกระทาทุ่ง ซึงมีสีขนน่าชมยิ่งหากินอยู่ตามชายป่า อาจเห็นเก้งหรือกวางป่าออกหาอาหาร

อ่างเก็บน้ำบางพระมีถนนลาดยางวนรอบ มีจุดน่าแวะชมเป็นระยะ เช่น สถานีเพาะเลี้ยงนกน้ำบางพระ ซึ่งอยู่ใกล้ๆ เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ที่มีนกน้ำขนาดใหญ่ให้ชมหลายชนิด โดยเฉพาะนกกระเรียนไทย ที่หน่วยพิทักษ์ป่าวังหิน ร่มรื่นด้วยต้นไม้ใหญ่เรียงราย จะปูเสื่อพักผ่อนหรือเดินดูนกก็น่าสนใจ เยื้องสำนักงานเทศบาลตำบลบางพระมีสวนหย่อมเล็กๆ และร้านอาหาร คนท้องถิ่นนิยมขับรถมานั่งหย่อนใจ

ด้านทิศตะวันตกของอ่างเก็บน้ำบางพระเป็นสันเขื่อน เป็นที่ตั้งสำนักชบประทานที่ 9 ทิวทัศน์น่าชม คนรักจักรยานนิยมมาปั่นบนเส้นทางช่วงนี้ในยามเช้าก็เหมาะจะชมตะวันลอยเรี่ยผืนน้ำ

การเดินทาง จากกรุงเทพฯ ไปอ่างเก็บน้ำบางพระ สะดวกสุดโดยเส้นทางมอเตอร์เวย์ ถึงทางแยกไปบางพระอินเตอร์เนชั่นแนล กอล์ฟคลับ เลี้ยวซ้ายข้ามสะพานแล้วเลี้ยวขวาไปราว 500 เมตร ที่ทำการเขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระอยู่ริมถนนด้านซ้ายรามระยะทาง 110 กิโลเมตร

ที่พักและสิ่งอำนวยความสะดวก

สำนักงานเขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ มีบ้านพักและลานกางเต็นท์ให้บริการ ส่วนร้านอาหารนั้นมีให้เลือกหลายร้านบนเส้นทางวนรอบ เช่น ร้านป้า ร้านอาหารรสชาติพื้นบ้านที่รู้จักกันมานานกว่าสิบปี ร้านกาแหในสวนซึ่งมีทั้งกาแฟสดและอาหาร ช่วงเช้าน่าแวะไปชิมร้านข้าวแกงนครอยู่เยื้องประตูทางเข้าสำนักงานชลประทานที่ 9 รสจัดจ้านอย่างอาหารปักษ์ใต้ เลยสำนักงานเทศบาลตำบลบางพระไปไม่ไกลมีร้านซาลาเปานราธิวาส รสชาติดั้งเดิมจากจังหวัดนราธิวาส

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำบางพระ ตำบลบางพระ อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี 20110 โทรศัพท์ 081 762 0911

 

ขอบคุณ อสท.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *